よんログ

高校数学

三角関数

基本定理

sin(θ)=sinθcos(θ)=cosθtan(θ)=tanθsin2θ+cos2θ=1\begin{aligned} \sin(-\theta)&=-\sin\theta \\ \cos(-\theta)&=\cos\theta \\ \tan(-\theta)&=-\tan\theta \\ \sin^2\theta+\cos^2\theta&=1 \end{aligned}

余弦定理

a2=b2+c22bccosθ\begin{aligned} a^2=b^2+c^2-2bc\cos\theta \end{aligned}

加法定理

sin(α+β)=sinαcosβ+cosαsinβsin(αβ)=sinαcosβcosαsinβcos(α+β)=cosαcosβsinαsinβcos(αβ)=cosαcosβ+sinαsinβtan(α+β)=tanα+tanβ1tanαtanβtan(αβ)=tanαtanβ1+tanαtanβ\begin{aligned} \sin(\alpha+\beta)&=\sin\alpha\cos\beta+\cos\alpha\sin\beta \\ \sin(\alpha-\beta)&=\sin\alpha\cos\beta-\cos\alpha\sin\beta \\ \cos(\alpha+\beta)&=\cos\alpha\cos\beta-\sin\alpha\sin\beta \\ \cos(\alpha-\beta)&=\cos\alpha\cos\beta+\sin\alpha\sin\beta \\ \tan(\alpha+\beta)&=\frac{\tan\alpha+\tan\beta}{1-\tan\alpha\tan\beta} \\ \tan(\alpha-\beta)&=\frac{\tan\alpha-\tan\beta}{1+\tan\alpha\tan\beta} \end{aligned}

2倍角の公式

sin2α=sin(α+α)=2sinαcosαcos2α=cos(α+α)=cos2αsin2α=2cos2α1=12sin2α\begin{aligned} \sin2\alpha&=\sin(\alpha+\alpha) \\ &=2\sin\alpha\cos\alpha \\ \cos2\alpha&=\cos(\alpha+\alpha) \\ &=\cos^2\alpha-\sin^2\alpha=2\cos^2\alpha-1=1-2\sin^2\alpha \end{aligned}

半角の公式

sin2α2=1cosα2cos2α2=1+cosα2tan2α2=sin2α2cos2α2=1cosα1+cosα\begin{aligned} \sin^2\frac\alpha2&=\frac{1-\cos\alpha}2 \\ \cos^2\frac\alpha2&=\frac{1+\cos\alpha}2 \\ \tan^2\frac\alpha2&=\frac{\sin^2\frac\alpha2}{\cos^2\frac\alpha2}=\frac{1-\cos\alpha}{1+\cos\alpha} \end{aligned}

半角の公式の導出

cos2α=12sin2α\cos2\alpha=1-2\sin^2\alpha より

sin2α=1cos2α2sin^2\alpha=\frac{1-\cos2\alpha}2

ここで α\alphaα2\dfrac\alpha2 に置き換えると

sin2α2=1cosα2\sin^2\frac\alpha2=\frac{1-\cos\alpha}2

となる。

同様に cos2α=2cos2α1\cos2\alpha=2\cos^2\alpha-1 より

cos2α2=1+cosα2\cos^2\frac\alpha2=\frac{1+\cos\alpha}2

が導ける。

積和の公式

sinαcosβ=12{sin(α+β)+sin(αβ)}cosαcosβ=12{cos(α+β)+cos(αβ)}sinαsinβ=12{cos(α+β)cos(αβ)}\begin{aligned} \sin\alpha\cos\beta&=\frac12\{\sin(\alpha+\beta)+\sin(\alpha-\beta)\} \\ \cos\alpha\cos\beta&=\frac12\{\cos(\alpha+\beta)+\cos(\alpha-\beta)\} \\ \sin\alpha\sin\beta&=-\frac12\{\cos(\alpha+\beta)-\cos(\alpha-\beta)\} \end{aligned}

和積の公式

sinx+siny=2sinx+y2cosxy2sinxsiny=2cosx+y2sinxy2cosx+cosy=2cosx+y2cosxy2cosxcosy=2sinx+y2sinxy2\begin{aligned} \sin x+\sin y&=2\sin\frac{x+y}2\cos\frac{x-y}2 \\ \sin x-\sin y&=2\cos\frac{x+y}2\sin\frac{x-y}2 \\ \cos x+\cos y&=2\cos\frac{x+y}2\cos\frac{x-y}2 \\ \cos x-\cos y&=-2\sin\frac{x+y}2\sin\frac{x-y}2 \\ \end{aligned}

和積の公式の導出

積和の公式 sinαcosβ=12{sin(α+β)+sin(αβ)}\sin\alpha\cos\beta=\dfrac12\{\sin(\alpha+\beta)+\sin(\alpha-\beta)\}(α,β)=(x+y2,xy2)(\alpha,\beta)=(\dfrac{x+y}2,\dfrac{x-y}2) を代入すると

sinx+y2cosxy2=12{sin(x+y2+xy2)+sin(x+y2xy2)}=12(sinx+siny)sinx+siny=2sinx+y2cosxy2\begin{aligned} \sin\frac{x+y}2\cos\frac{x-y}2&=\frac12\{\sin(\frac{x+y}2+\frac{x-y}2)+\sin(\frac{x+y}2-\frac{x-y}2)\} \\ &=\frac12(\sin x+\sin y) \\ \sin x+\sin y&=2\sin\frac{x+y}2\cos\frac{x-y}2 \end{aligned}

となる。

また、同式に (α,β)=(xy2,x+y2)(\alpha,\beta)=(\dfrac{x-y}2,\dfrac{x+y}2) を代入して整理すると

sinxsiny=2cosx+y2sinxy2\sin x-\sin y=2\cos\frac{x+y}2\sin\frac{x-y}2

となる。

同様に、cosαcosβ=12{cos(α+β)+cos(αβ)}\cos\alpha\cos\beta=\dfrac12\{\cos(\alpha+\beta)+\cos(\alpha-\beta)\} に、 (α,β)=(x+y2,xy2)(\alpha,\beta)=(\dfrac{x+y}2,\dfrac{x-y}2) を代入して整理すると

cosx+cosy=2cosx+y2cosxy2\cos x+\cos y=2\cos\frac{x+y}2\cos\frac{x-y}2

sinαsinβ=12{cos(α+β)cos(αβ)}\sin\alpha\sin\beta=\dfrac12\{\cos(\alpha+\beta)-\cos(\alpha-\beta)\}(α,β)=(x+y2,xy2)(\alpha,\beta)=(\dfrac{x+y}2,\dfrac{x-y}2) を代入して整理すると

cosxcosy=2sinx+y2sinxy2\cos x-\cos y=2\sin\frac{x+y}2\sin\frac{x-y}2

が導ける。